25 August, 2013 20:45:00 Əsas islah vasitələrindən biri kimi ictimai faydalı əməkdən
səmərəli istifadə məqsədilə Ədliyyə Nazirliyi Penitensiar
xidmətin cəzaçəkmə müəssisələrində məhkumlar istehsalat, fərdi
əmək, təsərrüfat və məişət xidməti işlərinə cəlb olunurlar.
Məhkumların əməyə cəlb olunması Azərbaycan Respublikası
Cəzaların İcrası Məcəlləsinin 95-ci maddəsi ilə tənzimlənir.
Belə ki, qanunvericiliyə görə hər bir məhkum cəzaçəkmə
müəssisəsinin müdiriyyəti tərəfindən müəyyən edilmiş yerdə və
işlərdə əmək fəaliyyəti ilə məşğul olmalıdır. Cəzaçəkmə
müəssisəsinin müdiriyyəti məhkumların cinsini, yaşını, əmək
qabiliyyətini, sağlamlığını, imkan daxilində ixtisaslarını
nəzərə alaraq, onları faydalı əməyə cəlb etməlidir. Məhkumlar
bir qayda olaraq, cəzaçəkmə müəssisələrinin istehsalat
sahələrində, təsərrüfat və məişət xidməti işlərində, habelə
cəzaçəkmə müəssisələrindən kənar digər istehsalat obyektlərində,
müəyyən olunmuş qaydada, mühafizə və təcrid olunmaqla əməyə cəlb
olunurlar. Eyni zamanda, məhkumlar cəzaçəkmə müəssisəsində
müdiriyyətin icazəsi ilə fərdi əməklə də məşğul ola bilərlər.
Hal-hazırda cəzaçəkmə müəssisələrində istehsalatın
dirçəldilməsi, məhkumların əsas hissəsinin ictimai faydalı əməyə
cəlb olunmasına imkan verən yeni istehsalat sahələrinin
yaradılması yolları dərindən araşdırılır və təhlillər aparılır.
Artıq bu məqsədlə ayrı-ayrı cəzaçəkmə müəssisələrində müxtəlif
yönümlü istehsalat sahələri təşkil olunmuş və yeni məhsul
istehsalına başlanılmışdır. Belə ki, mövcud imkanlar hesabına
bir sıra cəzaçəkmə müəssisələrində kiçik istehsal sahələri
yaradılmış və məhkumların 20 faizə qədərinin haqqı ödənilən işə
cəlb edilməsinə nail olunmuşdur. İstehsal sahələri olan
müəssisələrdə müxtəlif istehlak məhsulları: xalça, tikiş
məmulatları, plastmas borular, plastik qapı və pəncərələr,
kərpic, üzlük daşlar, üzümçülük təsərrüfatları üçün dəmir-beton
dirəklər, həqiqi hərbi xidmət keçən qulluqçular üçün müasir NATO
standartlarına uyğun olan bir və iki laylı çarpayılar, müxtəlif
ölçülü dəmir şkaf və seyflər, ofis mebelləri və yumşaq stullar
istehsal olunur. Bu istehsal sahələri hal-hazırda 1, 4, 5, 6, 7,
11, 12, 15 və 17 saylı cəzaçəkmə müəssisələrində təşkil
olunmuşdur.
Məhkumların ictimai faydalı əməyə cəlb olunmaları ilə bağlı
həyata keçirilən tədbirlər sayəsində əvvəlki dövrlərlə
müqayisədə son bir il ərzində daha 1000 nəfər məhkum işlə təmin
olunmuşdur. Bu sahədə həyata keçirilən son tədbirlər ərazisi daha geniş olan yeddi cəzaçəkmə müəssisəsində müəyyən sayda
məhkumların işlə təmin olunmasına imkan verə biləcək
istixanaların təşkilindən ibarət olmuşdur. Belə ki,
müəssisələrin istehsalat sahəsində istifadəsiz olan sahələrdə
istehsalatdan əldə edilmiş əlavə gəlir hesabına tərəvəz
məhsullarının yetişdirilməsi məqsədilə bütün tələblərə cavab
verən istixanalar təşkil edilmişdir. Bu istixanalarda eyni
zamanda tərəvəz bitkilərinin şitillərinin də yetişdirilərək
satışa çıxarılması nəzərdə tutulur. Bir neçə müəssisədə isə açıq
hava şəraitində iynəyarpaqlı ağacların toxumlarından şitil
yetişdirilməsi təşkil olunmuşdur.
Qeyd edilənlərlə yanaşı son illər görülmüş tədbirlər nəticəsində
bütün cəzaçəkmə müəssisələrində fərdi əmək sahələri də
yaradılmışdir. Fərdi əmək sahələrində məhkumlar könüllü olaraq
müxtəlif suvenirlərin istehsalı ilə məşğul olurlar. Xidmət
tərəfindən bir neçə dəfə məhkumların əl işlərindən ibarət
sərgilər də təşkil olunmuşdur.
Son zamanlar bütün məntəqə tipli cəzaçəkmə müəssisələrində
məhkumları ictimai faydalı əməyə cəlb etmək məqsədi ilə yardımçı
təsərrüfatlar yaradılmışdır. Hazırda Penitensiar xidmətin
yardımçı təsərrüfat sahələrində 255 baş iri buynuzlu, 1146 baş
xırda buynuzlu heyvan saxlanılır. 1,3,5,8,9 və 10 saylı Məntəqə
tipli cəzaçəkmə müəssisələrində qeydiyyatda olan məhkumlar
bilavasitə meyvə-tərəvəz və bostan məhsullarının becərilməsi və
yetişdirilməsi, heyvandarlıq və quşçuluq sahəsində çalışırlar.
Penitensiar müəssisələrdə təsərrüfat və məişət xidməti işlərinə
cəlb olunan məhkumların da sayı əvvəlki illərlə müqayisədə
artmışdır. Hazırda böyük sayda məhkum haqqı ödənilməklə
təsərrüfat işlərində çalışırlar.
Cəzaçəkmə müəssisələrinin Daxili İntizam Qaydaları ilə
məhkumların əməyindən istifadə edilməsi qadağan olunan işlərin
və vəzifələrin siyahısı müəyyən edilmişdir.
İctimai faydalı əməyə cəlb olunan məhkumlar əmək
qanunvericiliyinə uyğun olaraq əməyin ödənilməsi hüququna
malikdirlər. Məhkumların əmək haqqının ödənilməsi qaydası isə
Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabineti tərəfindən həyata
keçirilir. Əvvələr mövcud olmuş qanunvericiliyə görə məhkumların
aylıq qazanclarının 50 faizi dövlət nəfinə keçirilir, daha sonra
isə məcburi ödənişlər tutulur və yalnız yerdə qalan məbləğ
məhkumun şəxsi istifadəsi üçün onun hesabına keçirilirdi.
2008-ci ildə cəza - icra qanunvericiliyinə edilmiş mütərəqqi
dəyişikliklərdən sonra isə məhkumların şəxsi hesabına bütün
tutulmalı məbləğlərdən asılı olmayaraq, onlara hesablanmış əmək
haqqının ən azı əlli faizi keçirilməlidir. Eyni zamanda, cəza
çəkənlərin qazanclarından yemək və paltara görə tutulmalar
aparılmır. Bu tutulmalar yalnız icra vərəqələri üzrə həyata
keçirilir.
Cəzaların İcrası Məcəlləsində təsbit olunduğu kimi, məhkəmə
hökmü ilə təyin olunmuş rejim növündən asılı olaraq məhkumlara
ərzaq məhsulları və ən zəruri mallar əldə etmələri üçün müəyyən
məbləğdə pul vəsaiti xərcləməyə icazə verilir. Bu isə nağdsız
haqq-hesabla məhkumun şəxsi hesabında olan vəsaiti ilə həyata
keçirilir.
Penitensiar müəssisələrdə istehsalatın inkişaf etdirilməsi
işində əməkdaşlıq olunan beynəlxalq təşkilatların, habelə
vətəndaş cəmiyyətinin nümayəndələri də iştirak edirlər.
Cəzaçəkmə müəssisələrində mütəmadi monitoringlər aparan çoxsaylı
beynəlxalq qurumların, yerli qeyri-hökümət təşkilatlarının
nümayəndələri məhkumların ictimai faydalı əməyə cəlb olunması
istiqamətində görülən işləri təqdir etməklə yanaşı, bu işin daha
da təkmilləşdirilməsi məqsədi ilə öz tövsiyələrini təqdim
edirlər. Eyni zamanda, Penitensiar xidmət tərəfindən bu sahədə
mövcud olan beynəlxalq təcrübə də ətraflı öyrənilir. Penitensiar xidmətin İctimaiyyətlə əlaqələr şöbəsi.
25.08.2013
|