Пенитенциарные учреждения Азербайджана

Qadınlar və gənclər ən çox zərərçəkənlərdir

Psixoloqlar hesab edirlər ki, cəmiyyətə adaptasiya problemini ən çox qadınlar və gənclər yaşayırlar. Məsələn, psixoloq Günel Aslanova Mediaforum-a açıqlamasında deyir ki, ölkənin yeganə qadın həbsxanasında - Bakıdakı 4 saylı Cəzaçəkmə Müəssisəsində bütün məhbusların bir yerdə saxlanması doğru deyil: "Nə yaş həddinə, nə də törədilən cinayətin xarakterinə görə fərq qoyulur. Təsadüfən həbsə düşənlə təkrar-təkrar həbsxana həyatı yaşayanların bir yerdə saxlanması yolverilməzdir. Çünki birincilər potensial qurbana çevrilir. Onların reabilitasiya proqramları da fərqli təşkil edilməlidir. Penitensiar müəssisələrdə məhbusların təkrar cinayət törətməsinin qarşısını almaq üçün onlarla reabilitasiya işləri aparan ixtisaslaşmış psixoloqlarımız da yoxdur”.
Psixoloqun fikrincə, cəmiyyət qadının cinayət törətməsini, həbsxana həyatı yaşamasını birmənalı qəbul etmir. Ona görə də həmin qadınlar yenidən cəmiyyətə qayıtdıqda ciddi problemlərlə üzləşir, sosial adaptasiya oluna bilmirlər: "Ailə, övlad, qohumlar onlardan imtina edir, iş, sığınacaq yeri tapmırlar. Reabilitasiya mərkəzləri yoxdur. Olsa belə, bu, problemin həll yolu deyil. Sırf cəzaçəkmə müəssisələrindən azad olunmuş qadınlara həsr edilmiş layihələr, cəmiyyəti bu sahədə maarifləndirmə proqramları hazırlanmalıdır”.
Ötən il Azadlıqdan Məhrumetmə Yerlərinin Müşahidəsi" İctimai Birliyi ABŞ-ın Azərbaycandakı səfirliyinin dəstəyi ilə cəza çəkməkdən azad edilmiş şəxslərə dəstək mərkəzi yaradıldığını bəyan etdi. Mərkəzin yaradılmasında məqsəd cəza çəkməkdən azad edilmiş şəxslərin cəmiyyətə inteqrasiyasına kömək etmək, penitensiar müəssisələrdə islah edilmiş məhkumların azadlığa çıxdıqdan sonra qarşılaşdıqları maneələri aşmalarında onlara yardımçı olmaqla, müəyyən dərəcədə onların yenidən cinayət əməlinə əl atmalarının qarşısını almaqdır.
Qurumun saytında layihənin icrası ilə bağlı çox az, daha doğrusu, ümumi məlumat var. Yəni, layihə çərçivəsində əlaqədar orqanlarla əməkdaşlığa başlanıb, QHT-lər işə cəlb edilib və s. Ancaq konkret olaraq neçə məhbus bu mərkəzə cəlb edilib, adaptasiya prosesi necə aparılıb, bu barədə heç bir məlumat verilmir.
Konstitusiya Araşdırmalar Fondunun rəhbəri Əliməmməd Nuriyev də mətbuata verdiyi açıqlamalarında deyib ki, reabilitasiya mərkəzlərinin yaradılması gənclərin kriminal vərdişlərdən azad edilməsinə yardımçı ola bilər: "Onların peşəkar kimi formalaşma prosesinə yardım edilirsə, bu heç şübhəsiz, mövcud olan çətinliklərin aradan qaldırılmasına kömək edir. Belə ki, bir tərəfdən onlar bu minvalla əvvəlki xoş olmayan vərdişlərdən azad olur. Digər tərəfdən, özlərinin cəmiyyətdə yararlı bir insan olduğunu və onlara yer verildiyini dərk edirlər. Bütün bunlar həm də ona gətirib çıxarır ki, gənc məhbusun yaxın ətrafı da onu başa düşür. Həmçinin, məhbəsdən çıxmış gənclər yeni dostlar qazanır. Nəticə etibarilə psixoloji baxımdan bir çox çətinliklər arxada qalır. Beləliklə, həmin şəxsin cəmiyyətə adaptasiya prosesində müsbət, pozitiv meyllər inkişaf etməyə başlayır".
Əmək Liqasının rəhbəri Sahib Məmmədovsa hesab edir ki, məhbusların azadlığa çıxan zaman üzləşdiyi önəmli problemlərdən biri də işə düzəlməklə bağlıdır: "Dəfələrlə ağır cinayət törədən bir məhbusu dövlət sektoruna işə necə götürmək olar? Ancaq unutmaq lazım deyil ki, bütün hallarda azadlığa çıxanlar eyni hüquqlu olur. Bu balansı qorumaq da cəmiyyətin üzərinə düşür. Ona görə də düşünürəm ki, belə şəxslərin cəmiyyətə adaptasiyası, dövlətdən çox, cəmiyyətin problemidir”.
"Azərbaycan gəncliyi 2011-2015-ci illərdə” Dövlət Proqramının 6.6.6 maddəsi cəzaçəkmə müəssisələrindən azad olan gənclərin reabilitasiyası məqsədilə tədbirlərin həyata keçirilməsini nəzərdə tutur. Bununla bağlı aidiyyati nazirliklər öz hesabatlarını veriblər.